ادتیو
روغن موتور ترکیب صنعتی است که به روغن موتور اضافه می‌شود. این افزودنی‌ها به دلایل مختلفی در روغن موتور استفاده می‌شوند. در برخی مواقع ادتیوها به منظور ایجاد ویژگی‌های جدید، بکار گرفته می‌شوند. گاهی نیز خصوصیات مثبت روغن موتور را شدت می‌بخشند و باعث بهبود عملکرد روغن موتور می‌شوند. در چند مورد نیز از این افزودنی‌ها به جهت افزایش طول عمر روغن و جلوگیری از کاهش کیفیت خصوصیات روغن موتور، استفاده می‌شود. در این مقاله قصد داریم درباره پرکاربرد ترین ادتیوها صحبت کنیم.
ادتیو روغن موتور و 4 نوع مهم آن
ادتیو روغن موتور به منظور اصلاح مشکلات احتمالی موتور، مانند سایش، خوردگی بدنه و اصطکاک به روغن اضافه می‌شود. ادتیو روغن موتور در کاهش اسیدهای حاصل از احتراق نیز موثر است.
کاهنده نقطه ریزش
در توضیح نقطه ریزش باید بگوییم که این نقطه، پایین ترین دمایی است که روغن موتور همچنان سیال بودن خود را حفظ کرده و جریان می‌یابد. نقطه ریزش روغن موتور از مهم ترین نکات در انتخاب روغن موتور برای ماشین‌های آفرود و به طور کل هر ماشینی که ممکن است در فضای سرد و کوهستانی قرار بگیرد، می‌باشد.
روغن موتورهایی که پایه معدنی دارند، دارای مقداری موم حل شده هستند. در مواقعی که روغن موتور به نقطه ریزش خود نزدیک می‌شود، این موم‌ها شروع به تولید کریستال می‌کنند.
این کریستال‌ها به مرور زمان باعث سفت و سخت شدن روغن موتور می‌شوند. از طرفی با زیاد شدن این کریستال‌ها، روغن موتور سیالیت خود را از دست می‌دهد و دیگر جریان نمی‌یابد.
همانطور که اشاره کردیم، پایین آوردن نقطه ریزش برای بسیاری از رانندگان از اهمیت زیادی برخوردار است. از آنجایی که خارج کردن موم‌ها از روغن موتور بسیار زیاد است، بسیاری از تولید کنندگان و البته مصرف کنندگان ترجیح می‌دهند که از ادتیو روغن موتور برای پایین آوردن نقطه ریزش استفاده کنند.
در نگاهی کلی ادتیو روغن موتوری که به این منظور استفاده می‌شود، به 2 دسته کلی تقسیم می‌شود. این پلیمرها وزن ملکولی بالایی دارند به طوری که از رشد این موم‌ها جلوگیری می‌کنند. دسته اول افزودنی‌هایی هستند که از رشد موم‌ها پیشگیری می‌کنند و به نام آلکیل آروماتیک شناخته می‌شوند.
دسته دوم پلیمرهایی هستند که به آن‌ها پلی متاکریلات گفته می‌شود. این ادتیوها قادرند با ایجاد واکنش شیمیایی با خود کریستال‌ها، تولید کو کریستال کنند. در نظر داشته باشید که روغن موتور باید نقطه ریزش پایین تری از محیطی که قرار است ماشین در آن فعالیت کند، داشته باشد.
افزاینده میزان گرانروی
ازمهم ترین شاخص‌هایی که درانتخاب روغن موتور مناسب در نظر گرفته می‌شود، شاخص گرانروی و یا میزان ویسکوزیته موجود در روغن است. شاخص گرانروی در روغن موتور باعث بهبود روانکاری میان قطعات می‌شود. البته باید دقت داشت که با توجه به شرایط محیطی و دمایی، گرانروی زیاد باعث کاهش بیش از حد سطح اصطکاک و آسیب به قطعات نشود.
شاخص گرانروی در دماهای مختلف، متفاوت است. برای تعیین شاخص گرانروی، روغن موتور را در دمای 40 و 100 درجه قرار می‌دهند و میزان ویسکوزیته آن را بررسی می‌کنند. عددی که از اتصال اعداد این جداول بدست می‌آید، نشان دهنده شاخص گرانروی است.
پیش از صحبت درباره ادتیو روغن موتور مورد استفاده در مورد شاخص گرانروی، بهتر است یک توضیح کامل درباره آن بدهیم. دقت داشته باشید زمانی که ادتیو روغن موتور برای بهبود شاخص گرانروی استفاده می‌شود، هدف استیبل نگه داشتن وضعیت روغن موتور در دمای بالا است.
تصور کنید روغن موتوری دارای شاخص گرانروی بالایی است. این روغن موتور در دمای بالا، میزان تولید ویسکوزیته خودش را در وضعیت عادی قرار می‌دهد و میزان رقیق شدنش به گونه‌ای نیست که کار روغن موتور مختل شود.
پلیمر آکریلات، کوپلیمر اولفین، کوپلیمر اوتادین استایرن و کوپلیمر متا آکریلات، از آن دست پلیمرها با وزن بالایی هستند که از زنجیرهای بلندی تشکیل شده‌‌اند. این ادتیو روغن موتور، باعث بهبود شاخص گرانروی روغن موتور می‌شود.
کاهنده کف
Antifoam ادتیو روغن موتور است که برای جلوگیری از ثابت ماندن کفها بر روی روغن، بکار می‌رود. کف‌هایی که بر روی روغن تشکیل می‌شوند، تاثیر بسیار نامطلوبی بر عملکرد روغن میگذارند. این کفها در صورت مخلوط شدن با هوا، باعث شدت یافتن سرعت اکسیداسیون می‌شوند.
از طرفی افزایش اکسیداسیون موجب کاهش گرانروی و روانکاری روغن موتور و زنگ زدگی و خوردگی قطعات می‌شود. همچنین کف‌هایی که بر روی روغن موتور تشکیل می‌شوند، انتقال روغن را با مشکل روبه‌رو می‌کنند.
میزان کف کردن روغن موترها به پارامترهای مختلفی وابسته است. یکی از این پارامترها، حضور ترکیبات شیمیایی فعال مختلف مثل پاک کننده‌ها و مواد کاهنده خوردگی است. کشش سطحی خود روغن موتور نیز دارای اهمیت زیادی است.
گاهی مقادیر بسیار کم کف و ثابت ماندن آن‌ها در فضای روغن موتور، باعث اختلال در عملکرد روغن می‌شود. به همین علت از ادتیو روغن موتور ضد کف برای رفع این مشکل استفاده می‌شود.
متخصصان ادعا می‌کند که این ادتیوهای ضد کف، به حباب‌ها چسبیده و باعث اتصال این حباب‌ها به یکدیگر شده به طوری که حباب‌های بزرگتری ایجاد می‌شود. این حباب‌های بزرگ بسیار راحت تر به سطح زیرین آمده و در نتیجه سریع تر می‌ترکند و هوای داخلشان را آزاد می‌کنند.
ادتیو های آنتی اکسیدانی
یکی از فاکتورهایی که در هنگام خرید روغن موتور باید به آن توجه شود، میزان مقاومت روغن در برابر اکسید شدن است. زمانی که هیدروکربن در معرض اکسیژن و دمای بالا قرار می‌گیرد، سرعت اکسید شدن آن بالا می‌رود.
فضای گرم داخل موتور و احتراق موجود در آن، و همچنین قطعات آهنی و مسی موجود در موتور سرعت این اکسیداسیون را بشدت افزایش می‌دهند. با توجه به مواردی که نام بردیم، روغن موتور بیشتر از هر روانکاری، مستعد اکسید شدن است.
ادتیو روغن موتور گاهی به عنوان یک ماده آنتی اکسیدان به جهت کاهش میزان اکسید شدن، به روغن اضافه می‌شود. این افزودنی‌ها در چند سال اخیر مصارف متعددی پیدا کرد‌ه‌اند و در بسیاری از روانکارها، از جمله روغن موتور بکار می‌روند.
ترکیبات فنلی، ترکیبات سولفور، ترکیبات فسفر، ترکیبات نمک قلیایی آلی، ترکیبات روی، ترکیبات آمین آروماتیک، ترکیبات آلی مس و مولیبدن از مهم ترین و پرکاربرد ترین آنتی اکسیدان‌هایی هستند که در روانکارها استفاده می‌شوند.
